Karadağ (Montenegro), küçük bir ülke olmasına rağmen Avrupa ve Balkanlar’da stratejik bir konuma sahip olup iş kurmak için cazip fırsatlar sunar. Yabancı yatırımcılar için iş dostu düzenlemeleri, düşük vergi oranları ve AB üyeliği yolunda ilerlemesi nedeniyle iş yapmak isteyenler için oldukça avantajlı bir yer olabilir. Karadağ’da iş yapmakla ilgili bazı temel bilgiler:

1. Şirket Kurma Süreci

Karadağ’da bir iş kurmak, Avrupa ülkeleri arasında oldukça basit ve hızlı bir süreçtir. İş kurma adımları genel olarak şu şekildedir:

• Şirket Türünü Seçme: En yaygın şirket türleri şunlardır:
  • Limited Şirket (DOO): Karadağ’da en sık tercih edilen şirket türüdür. Minimum sermaye 1 Euro’dur ve tek bir kişi bile bu şirketi kurabilir.
  • Anonim Şirket (AD): Büyük yatırımlar veya halka açık şirketler için uygun bir yapı olup minimum sermaye 25,000 Euro’dur.
  • Şube Açma: Yabancı şirketler için, Karadağ’da bir şube açmak da bir seçenektir.
• Şirket Tescili: Şirketinizi Ticaret Siciline (Central Register of the Commercial Court) kaydettirmeniz gerekmektedir. Bu işlem genellikle birkaç gün sürer ve tescil ücreti yaklaşık 50-100 Euro arasındadır.
• Vergi Numarası ve Banka Hesabı: Şirketiniz için bir vergi numarası almanız ve yerel bir bankada hesap açmanız gerekir.
• Vergi Dairesine Kayıt: Şirketinizin vergi mükellefi olması için Vergi Dairesi’ne (Tax Administration) kayıt olmanız gerekir.

2. Vergi Sistemi

Karadağ, düşük vergi oranlarıyla iş dünyasında rekabetçi bir ülke olarak bilinir:

• Kurumlar Vergisi: Karadağ’da kurumlar vergisi oranı %9’dur, bu da Avrupa’daki en düşük oranlardan biridir.
• Gelir Vergisi: Kişisel gelir vergisi %9-11 arasında değişmektedir.
• KDV (Katma Değer Vergisi): Standart KDV oranı %21’dir. Gıda ve temel ihtiyaç maddeleri için %7 oranında düşük bir KDV uygulanır.
• Sosyal Güvenlik Primleri: İşverenler, çalışanları için sosyal güvenlik primi öder. Bu oranlar maaşın yaklaşık %33’ü kadardır (işveren ve çalışan arasında bölünmüştür).

3. Yabancılar İçin İş Fırsatları

Karadağ’da iş yapmak isteyen yabancılar için özellikle şu sektörlerde fırsatlar öne çıkmaktadır:

• Turizm: Adriyatik kıyısındaki turistik potansiyeli sayesinde turizm sektörü Karadağ’da büyük bir iş alanıdır. Otel, restoran, tur organizasyonu gibi hizmetler oldukça popülerdir.
• Gayrimenkul ve İnşaat: Yabancı yatırımcılar için gayrimenkul yatırımları, özellikle sahil kesimlerinde önemli kazanç fırsatları sunmaktadır.
• Enerji: Karadağ, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapan şirketler için cazip fırsatlar sunmaktadır.
• Tarım: Özellikle organik tarım ve şarap üretimi gibi alanlarda yatırım yapma potansiyeli vardır.
• Bilişim ve Teknoloji: Dijital göçebe yasası ve teknoloji alanında yapılan yenilikler, IT ve start-up sektöründe iş yapmayı teşvik etmektedir.

4. Çalışma İzni ve Vize

Yabancı yatırımcılar ve çalışanlar için Karadağ’da iş yapmak nispeten kolaydır:

• Çalışma İzni: Yabancı uyruklu kişilerin Karadağ’da çalışabilmesi için çalışma iznine ihtiyaç vardır. Çalışma izni genellikle bir yıl süreyle verilir ve işveren tarafından alınır.
• Oturma İzni: İş kuran yabancılar, oturma izni başvurusunda bulunabilir. Oturma izni genellikle iş süresi boyunca geçerlidir ve uzatılabilir.

5. İş Kültürü ve Ortamı

• İş Yapma Kolaylığı: Karadağ, Dünya Bankası’nın iş yapma kolaylığı sıralamasında iyi bir konumda yer almaktadır. Yatırımcılara sağlanan destekler ve sade bürokratik süreçler iş kurmayı kolaylaştırmaktadır.
• Dil: Karadağ’da iş yaparken genellikle Karadağca (Sırpça, Hırvatça) kullanılır. Ancak, turistik bölgelerde ve iş dünyasında İngilizce oldukça yaygındır.
• Networking: Yerel iş ağları ve ticaret odaları, iş yapmak isteyenler için oldukça faydalıdır. Networking etkinliklerine katılmak, yerel iş dünyasına entegrasyon açısından önemlidir.

6. Destekler ve Teşvikler

Karadağ hükümeti, yabancı yatırımcıları çekmek amacıyla çeşitli teşvikler sunmaktadır:

• Yatırım Teşvikleri: Özellikle turizm, tarım ve enerji gibi öncelikli sektörlerde yatırım yapanlar için vergi indirimleri ve çeşitli hibe destekleri bulunmaktadır.
• Serbest Bölgeler: Karadağ’da çeşitli serbest ticaret bölgeleri bulunmaktadır. Bu bölgelerde iş yapmak, vergi avantajları ve bürokratik kolaylıklar sağlar.

7. Dijital Göçebe Vizesi

Karadağ, dijital göçebeler için özel bir vize uygulaması başlatmıştır. Bu vize ile Karadağ’da belirli bir süre boyunca yaşayıp online olarak çalışabilirsiniz. Bu, IT ve teknoloji sektöründe faaliyet gösteren kişiler için büyük bir avantajdır.

8. Pazarın Durumu

• Karadağ, küçük bir pazar olmasına rağmen bölgesel ve uluslararası iş fırsatları sunar. Özellikle turizmde yoğun bir talep bulunur.
• AB’ye üyelik sürecinde olması, ülkenin ekonomik ve hukuki yapısının AB normlarına göre şekillendiği anlamına gelir. Bu da uzun vadede daha güvenilir bir iş ortamı sağlar.

Karadağ’da iş yapmak, özellikle düşük vergiler ve stratejik konumu nedeniyle cazip bir seçenektir.